Konferencje

Anna Wazówna (1568–1625) i kobiety przełomu epok (XVI–XVII w.)

Data: 26-28.06.2025

Miejsce: Toruń

W 2025 roku mija 400-lecie śmierci królewny Anny Wazówny – ukochanej siostry arcykatolickiego króla Zygmunta III Wazy i zarazem żarliwej ewangeliczki, polityczki – choć z „drugiego rzędu”, kobiety niezamężnej, ale samodzielnej życiowo i finansowo, patronki protestantów w okresie wzmożonej konfesjonalizacji katolickiej w Polsce. Anna Wazówna zwana jest zasłużenie „królową botaniki polskiej” z racji mecenatu nad Zielnikiem Szymona Syreńskiego (1613) – największym dziełem tego rodzaju w ówczesnej Europie. Była też mecenaską teologów i pisarzy, opiekunką szwedzkich i fińskich emigrantów w Polsce, uprawiała epistolografię i ogrodnictwo, zajmowała się architekturą, farmaceutyką, dobroczynnością. Lubiła tańczyć i swatać.

400-lecie śmierci Anny Wazówny jest znakomitą okazją do intensyfikacji badań nad różnorodnymi przejawami jej aktywności. Zarazem otwiera perspektywy badań działalności innych kobiet z krajów nordyckich, bałtyckich i Europy Środkowej, których życie mieściło się w paradygmacie nonkonformizmu, wykraczało poza ówczesne standardy kobiecości: polityczek, mecenasek, pisarek, patronek wspólnot konfesyjnych etc.

Na konferencję Anna Wazówna (1568–1625) i kobiety przełomu epok (XVI–XVII w.) zapraszamy badaczki i badaczy – historyków, literaturoznawców, historyków sztuki – zainteresowanych naukowo biografią szwedzko – polskiej królewny, jak i dokonaniami innych wybitnych kobiet, żyjących w epoce renesansu i baroku w monarchiach Wazów, na terenie dzisiejszej Estonii, Finlandii, Litwy, Łotwy, Polski, Szwecji, Ukrainy.

Konferencja jest jednym z działań zaplanowanych w ramach szerszego projektu Bałtyckie dziedzictwo Jagiellonów, realizowanego przez Centrum Badań Epok Wczesnonowożytnych (Uniwersytet Opolski). Współorganizujemy ją z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdyż to w mieście Kopernika, w mauzoleum mieszczącym się w kościele Najświętszej Marii Panny, spoczywa królewna. W trakcie konferencji odwiedzimy mauzoleum, jak również zaprezentujemy dedykowany jej monumentalny Zielnik autorstwa Syreniusza, którego egzemplarz jest zdeponowany w Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Zaproszenie na konferencję

Call for Papers

Program

Przedstawiamy fotorelację z organizowanej przez Centrum we współpracy z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu międzynarodowej konferencji Princess Anna Vasa (1625-2025) and the Women of the Late Sixteen – Early Seventeen Century.

Wydarzenie organizowała kierownik Działu Nauki, dr Ewa Cybulska-Bohuszewicz z pomocą prof. Dariusza Chemperka. W przygotowaniach oraz koordynowaniu przebiegu wydarzenia brali także udział prof. Paweł Bohuszewicz oraz Prodziekan ds studenckich prof. Marzenna Cyzman z UMK w Toruniu, która razem z dr Cybulską-Bohuszewicz dokonała otwarcia konferencji. W konferencji wzięło udział wielu znamienitych gości ze Szwecji, Finlandii, Turcji i – oczywiście – Polski: prof. Renata Ingbrant z Uniwersytetu w Sztokholmie, która przez wiele lat kierowała Departament of Slavic and Baltic Studies Finnish Dutch and German, towarzyszyła jej młoda badaczka, dr Joanna Zatorska-Rosén, która prowadziła pionierskie badania nad kolekcją starodruków w szwedzkim Skokloster (tzw. Kolekcja Wituskiego).

Oprócz nich obecni byli uznani popularyzatorzy polskiej kultury i wspólnego dziedzictwa w Szwecji: Eva Mattsson związana z muzeum w zamku w Vadsdena, autorka pierwszej (i jak dotąd jedynej!) szwedzkojęzycznej monografii poświęconej Katarzynie Jagiellonce (przetłumaczonej już na język litewski) oraz Michał Axel Piotrowski, wieloletni pracownik Polska Institutet Stockholm, który miał wkład w organizowanie konferencji naukowych oraz wydarzeń kulturalnych związanych z polsko-szwedzkim dziedzictwem.

Z Finlandii przybyła prof. Anu Lahtinen, Professor of Finnish and Nordic History at the University of Helsinki, Head of the subject: history,  oprócz niej krainę zorzy polarnej prezentowała doktorantka z Uniwersytetu w Turku (Turun Yliopisto) Nina Manninen.

Gośćmi z dalekiego Południa byli: prof. Hacer Topaktaş Üstüner, kierująca Zakładem Języka Polskiego i Literatury na Uniwersytecie w Stambule, zasłużona badaczka, odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP, laureatka Konkursu Historycznego Ministra Spraw Zagranicznych na najlepsze publikacje promujące historię polskiej dyplomacji i historię Polski w kategorii Najlepsza publikacja obcojęzyczna promująca historię Polski, ponadto prof. Ahmet Üstüner, reprezentujący Research Institute of Turkology at Istanbul University oraz prof. Emrah Gaznevi, absolwent Uniwersytetu w Ankarze, zajmujący się językoznawstwem i badający, miedzy innymi, historię turcyzmów w języku polskim, aktualnie związany z jednostką Department of Slavic Languages and Literatures at the Faculty of Letters Istanbul University.

Wreszcie goście z Polski: prof. Janusz Małłek, skandynawista z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, wieloletni członek PAU, Kawaler Orderu Odrodzenia Polski, autor wiekopomnych dzieł, pisanych po polsku, szwedzku, fińsku czy norwesku, w których zajmował się historią Skandynawii. Przybyła także wielce zasłużona w badaniach nad osobą Anny Wazówny dr Alicja Saar-Kozłowska, historyk sztuki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, autorka wielu monografii i artykułów poświęconych królewnie, przygotowywanych zarówno dla odbiorcy polskiego, jak i szwedzkiego czy anglojęzycznego.

Gościem konferencji był także prof. Karol Łopatecki, który, wraz z innymi uczonymi, przygotował monumentalną edycję Listów Anny Wazówny. W obradach udział wzięła także prof. Anna Nowicka-Struska z Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie, prowadząca unikatowe badania związane z kulturotwórczą rolą polskich zakonnic oraz dr Patrycja Potoniec, kierownik Pracowni Słownika Polszczyzny XVI w. IBL PAN. Wreszcie swymi badaniami podzielili się także członkowie Centrum: prof. Dariusz Chemperek, który od lat fascynuje się postacią polsko-szwedzkiej infantki, królową polskiej botaniki, oraz dr Ewa Cybulska-Bohuszewicz, zainteresowana medycyną naturalną okresu renesansu. Spotkanie odbyło się we wspaniałej, przyjacielskiej atmosferze, stanowiło jednocześnie okazję do wymiany myśli i kontaktów, a nawet planów na kolejne wspólne projekty.

Konferencję uświetnił wykład prof. Chemperka poświęcony Zielnikowi Szymona Syreniusza – unikatowemu dziełu, które stanowi summę polskiej wiedzy botaniczno-medycznej, a także krótka prelekcja dr Ewy Cybulskiej-Bohuszewicz, wygłoszona w Kościele NMP w Toruniu i poświęcona symbolice mauzoleum królewny. Dr Cybulską-Bohuszewicz wspierała dr Saar-Kozłowska, która brała udział w pracach związanych z renowacją grobu infantki oraz jej powtórnym pogrzebie w trakcie Colloquium Charitativum Secundum w 1995 r.

Międzynarodowa konferencja poświęcona Annie Wazównie była realizowana w związku z obchodami 400-lecia śmierci królewny i stanowi część szerszego, wielozadaniowego, projektu, kierowanego przez dr Cybulską-Bohuszewicz: Balitic Heritage of the Jagiellons, realizowanego w naszym Centrum. Językiem konferencji był angielski, publikacja pokonferencyjna zostanie przygotowana przez Uniwersytet Sztokholmski (prof. Renata Ingbrant, dr Joanna Zatorska-Rosèn)  oraz CBEW (dr Ewa Cybulska-Bohuszewicz i dr Roksana Rał-Niemeczek). Patronat na wydarzeniem sprawował Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Seminarium naukowe „Literatura staropolska na nowo odczytana – twórcy, problemy, edycje”

Data: 9 czerwca 2025

Miejsce: Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Targu

Prelegenci i tytuły wystąpień:

• prof. dr hab. Mirosław Lenart – W kręgu wojskowych ideałów, czyli co jeszcze możemy powiedzieć o wpływach włoskich na kulturę polskiego renesansu i baroku.
• dr Ewa Cybulska-Bohuszewicz – Dzieła wszystkie Jana Kochanowskiego na progu piątej dekady realizacji projektu.
• dr Roksana Ral-Niemeczek – Eskapizm i ekokrytyka w kontekście dawnej literatury kręgu pastoral.
• dr Iwona Pietrzkiewicz, prof. UKEN – Literatura w kulturze książki zakonów dawnej Rzeczypospolitej.
• prof. dr hab. Dariusz Chemperek – Rzeczpospolita Babińska – humor i obyczajowość polskiej szlachty.
• prof. dr hab. Grzegorz Nieć – Literackie i towarzyskie prowokacje pierwszej połowy XIX w. (Towarzystwo szubrawców, Balaguły).
• prof. dr hab. Krzysztof Koehler – Potencjał medialny dziedzictwa staropolskiego
  (z doświadczeń telewizyjnego popularyzatora).
• dr hab. Marta Wojtkowska-Maksymik – Ciało kobiety w staropolskich poradnikach ginekologicznych.

Cel wydarzenia: Popularyzacja i pogłębienie wiedzy na temat literatury staropolskiej
w kontekście interdyscyplinarnym, angażując społeczność akademicką również niezwiązaną
z humanistyką, a także uwzględniając różnorodne aspekty kulturowe, społeczne i historyczne epoki. Wydarzenie miało również na celu zachęcenie do dalszych badań i dyskusji nad dziedzictwem literackim dawnej Rzeczypospolitej oraz pokazanie jego aktualności
i znaczenia w kontekście współczesnym.

Patronat: Honorowy Patronat Małopolskiego Kuratora Oświaty

Program

Relacja z seminarium